"Dom Łącznika"

Znajdujesz się w drugim punkcie szlaku. Twoja lokalizacja:

https://maps.app.goo.gl/29KmVLXZtQghr7U48
53°55'58.5"N 22°59'43.1"E

W drodze do kolejnego punktu posłuchaj >> bbc.mp3

Zachowane drewniane budynki znajdujące się przy głównej drodze to dawna leśniczówka rodziny Ryniewiczów. Jej mieszkańcy zaangażowani byli w działalność oddziału partyzanckiego „Romana”. Służba łączników, zaopatrzeniowców, informatorów była bardzo istotna dla funkcjonowania podziemia.

Na zdjęciu, w prawym górnym rogu planszy, widać fragment zabudowań i drogę, przy której się znajdujemy. Na fotografii Stanisława Gumieniak - łączniczka AK.

Gumieniak Stanisława – łączniczka AK, ofiara obławy augustowskiej – ur. 5 I 1923 r., córka Pawła (ur. 1898 r., do 1939 r. pracował jako strażnik więzienny w Suwałkach, po 1939 roku zagrożony aresztowaniem wyjechał do Radomia, gdzie pracował w więzieniu, w 1945 roku został aresztowany przez NKWD i wywieziony w głąb ZSRR, skąd powrócił 10 X 1945 r.) i Heleny Józefy z Wasilewskich (ur. 23 IV 1903 r., zm. 25 XI 1990 r. w Suwałkach). Miała dwie siostry: Wacławę (ur. 1927, w czasie okupacji pracowała w sklepie spożywczym na rogu ulicy T. Kościuszki i 3 Maja, obecnie Chłodna, udzielając pomocy żywnościowej partyzantom, za co została zatrzymana przez Niemców i osadzona w Obozie Koncentracyjnym w Ravensbrück). Po wojnie pracowała jako maszynistka i Agnieszkę (ur. 1934).

Wraz z rodziną mieszkała w prywatnym domu przy ulicy Kolejowej, a w czasie okupacji na ul. Noniewicza. Ukończyła Szkołę Powszechną nr 2, i w końcu lat 30. rozpoczęła naukę w Prywatnej Szkole Zawodowej Żeńskiej w Suwałkach w klasie o specjalności bieliźniarskiej. W czasie nauki należała do Przysposobienia Wojskowego Kobiet. W czasie okupacji wstąpiła do AK i pod pseudonimem „Atma”, od 1943 r. przebywała w oddziale partyzanckim Juliana Wierzbickiego ps. Roman” i Henryka Zaręby ps. „Zrąb”. Zimą 1944/1945 r. po odłączeniu się od oddziału ukrywała się samodzielnie. Wycieńczoną odnalazł i przywiózł so Suwałk jest cioteczny brat Tadeusz Wasilewski. Po powrocie do zdrowia zajmowała się krawiectwem i występowała w utworzonym w pierwszych miesiącach maja 1945 r. Teatrze Powiatowym. Prawdopodobnie utrzymywał kontakty z konspiracją AK-AKO. W lipcu 1945 r. w czasie obławy augustowskiej została aresztowana w rodzinnym domu, wywieziona w nieznanym kierunku i zamordowana. Przez wiele lat rodzina zabiegała o ustalenie jej losu.
Archiwum parafii rz-k, księga ur. 1923 nr 260; A. Maciejowska, Przerwane życiorysy – Obława Augustowska, lipiec 1945 r., Białystok 2010, s. 168; T. Radziwonowicz, B. Bojaryn-Kazberuk, Obława augustowska 1945. Okoliczności i ofiary w dokumentach archiwalnych, Suwałki 2017, s. 167; T. Kaczorowska, Dziewczyny Obławy Augustowskiej, Warszawa 2017, s. 132–149; Relacja Agnieszki Lipińskiej z 8 III 2016 r.

Oprac. Magdalena Wołowska-Rusińska

 

Ganek gajówki w Podnowince: „Uroczysko Guzowatki”. Dom rodzinny Ryniewiczów. Siedzą od lewej: Zofia Ryniewicz (zginęła zamordowana przez Niemców); Jan Fiedorowicz sekretarz gminy Nowinka, członek AK zamordowany w zbiorowej egzekucji w lesie pod Prudziszkami koło Suwałk.; Stanisława Gumieniak. Niżej: Anna Ryniewicz (przeżyła, po mężu Urbanowska).

 

Przed gajówką w Podnowince „Uroczysko Guzowatki”. Dom rodzinny Ryniewiczów. Od lewej u góry: Jan Fiedorowicz sekretarz gminy Nowinka, członek AK, sierżant, zastępca dowódcy I plutonu Nowinka-Szczebra Obwodu nr 7 Augustów AK (zamordowany w zbiorowej egzekucji w lesie pod Prudziszkami koło Suwałk, ekshumowany i pochowany w zbiorowej mogile w Augustowie); Stanisława Gumieniak; Henryk Zaręba partyzant oddziału AK Juliana Wierzbickiego „Romana” (po śmierci "Romana" przejął jego dowództwo). Poniżej Anna Urbanowska z Ryniewiczów.

 

Droga do gajówki w Podnowince „Uroczysko Guzowatki”. Dom rodzinny Ryniewiczów. 
Od lewej: Henryk Zaręba, Stanisława Gumieniak, trzecia Anna Urbanowska z d. Ryniewicz. Przed nimi stoi Wacława Gumieniak (młodsza siostra Stanisławy), czwarty na płocie siedzi Antoni Krynicki, obok w płaszczu stoi Zofia Ryniewicz. 
Ostatni (w czapce) Kazimierz Ryniewicz, brat Zofii i Anny.